დიდი ხნის წინათ ერთ შორეულ სახელმწიფოში შვიდი ჯუჯა ცხოვრობდა. დღისით ისინი
მიწის ქვეშ მუშაობდნენ, ძვირფას ქვებსა და ოქროს მოიპოვებდნენ, საღამოობით კი თავიანთ
თავგადასავალს იგონებდნენ.
ჯუჯებს მსმენელები არ აკლდათ. მოდით, ჩვენც შევუერთდეთ მათ და მოვისმინოთ საინტერესო
ისტორია.
ზამთრის ერთ საღამოს ფანჯარასთან იჯდა და ქარგავდა ახალგაზრდა, ლამაზი დედოფალი.
შემთხვევით ნემსი თითში იჩხვლიტა და სისხლის რამდენიმე წვეთი თოვლით დაფარულ ფანჯრის
რაფას დაეწვეთა. თეთრ თოვლზე ალისფერი სისხლის წვეთები რომ დაინახა, დედოფალმა
ინატრა: ნეტავი გოგონა შემეძინოს, რომელსაც ზამთრის ღამესავით შავი თმა, სისხლივით
წითელი ტუჩები და თოვლივით თეთრი პირისახე ექნებაო.
ახალგაზრდა დედოფალს იმავე წელს შეეძინა ნანატრი გოგონა, რომელსაც შავი თმა, ალისფერი
ტუჩები და თოვლივით ქათქათა პირისახე ჰქონდა. პატარა პრინცესას დედამ ფიფქია დაარქვა.
დედოფალი მალე გარდაიცვალა. გავიდა დრო და მეფემ მეორე ცოლი შეირთო. ახალი დედოფალი
ლამაზი, მაგრამ ბოროტი ქალი გამოდგა. ამასთა
... კითხვის გაგრძელება »
იყო და არა იყო რა, ერთ სოფელში ცხოვრობდა პატარა გოგონა, მისებრ ლამაზი ქვეყნად
არავინ იყო. დედას უზომოდ უყვარდა, ბებიას – კიდევ მეტად.
დაბადების დღეზე ბებიამ შვილიშვილს წითელი ქუდი აჩუქა. მას შემდეგ გოგონა ყველგან
თავისი ახალი, ლამაზი წითელი ქუდით დადიოდა, რის გამოც მეზობლებმა წითელქუდა შეარქვეს.
ერთხელ დედამ ღვეზელი გამოაცხო და გოგონას უთხრა:
- წითელქუდა, წადი ბებიასთან, ღვეზელი და ერბო წაუღე, თან გაიგე, ხომ ჯანმრთელად
არის.
იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა. იყო ერთი ბიჭი, ჰყავდა დედა და
ერთი ხარი. ხვნის ან ლეწვის დროს ხართან უღელში ხან შვილი, ხან დედა შეებმებოდნენ
ხოლმე. ერთხელ ხართან უღელში დედა იყო შებმული, შვილი კევრზე იდგა და ასე ლეწავდნენ
ძნას. ამ დროს ხელმწიფემ გამოიარა.
- ბიჭო, რას შვრები მაგას, რა გიქნია საცოდავი დედაკაცისათვის?!
- რა ვქნა, შენი ჭირიმე, ერთი ხარის მეტი არა გვყავს და მეტი ღონე არა გვაქვს,
ასე ვშველით ხარს უღლის გაწევაში!
- მაშ, თუ აგრეა, წამოდი ჩემთან და მე მოგცემ ერთ ხარს, - უთხრა ხელმწიფემ.
ბიჭს გაუხარდა და გაჰყვა.
თურმე ხელმწიფეს ჰყავდა ერთი ისეთი გიჟი ხარი, რომ ახლოს არავის იკარებდა.
დაახვია ხელმწიფემ ამ ხარს თავისი ჯარი და რის ვაი-ვაგლახით შეაგდეს ბაკში. ბიჭმა
უთხრა: რამდენიმე დღეს ნურაფეს აჭმევთო. კარგა ხნის შემდეგ ბიჭი მიუახლოვდა ხარს და
ცოტა თივა შეაჭამა, ბიჭმა დაიჭირა ხარი, იღლიაში თივა ამოიდო და გამოუძღვა. ხარი
უკან გაჰყვა, მიიყვანა შინ, შეაგდო ბოსელში და ოთხი დღჱ არაფერი აჭამა. მეხუთე დღეს
გამოიყვა
... კითხვის გაგრძელება »
იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა, იყო ერთი საწყალი ცოლ-ქმარი,
ჰყავდათ ერთი ვაჟი. მამამ თქვა: მე რომ ეგრე ვიტანჯები, მოდი და, ჩემს შვილს
ვასწავლი, იმან მაინც კარგი ნახოსო.
წაიყვანა და ერთ მეცნიერ კაცს მიაბარა. მშობლები პირიდან ლუკმას იღებდნენ და
შვილს უგზავნიდნენ.
გავიდა ხანი, ბიჭმა სწავლა დაამთავრა და დაბრუნდა თავის ქვეყანაში, დიდხანს
ეძება სამსახური, მაგრამ, რაკი გლეხის შვილი იყო, ადგილი არ მისცეს. დარჩა ისევ
ღარიბი მშობლების შემყურე.
ბიჭი ძალიან დააღონა ცხოვრების უკუღმართობამ, ყველაზე მეტად კი მშობლების
გაწეული ამაგი აწუხებდა.
ბევრი იღონა, ბევრი იფიქრა და ბოლოს თავის დედ-მამას გამოუცხადა:
- ჩემო მშობლებო, ასეთ გაჭირვებაში რომ ვცხოვრობთ, წავალ, ჩემს თავს გავყიდი და
იმ ფულით თქვენ მაინც ცოტა ხანს თავს გაიტანთო.
- ეგ აზრი გულში თუ გქონდა, სიტყვიერად როგორ გამიბედე!.. ერთ ლუკმა პურს,
როგორც იქნება, ყოველთვის ვიშოვით და თავს დავირჩენთო! - წყენით უპასუხა მამამ.
იყო
და არა იყო რა, იყო ერთი ავი და ბრაზიანი ლომი. როცა მოშივდებოდა, იმის მრისხანებას
საზღვარი აღარ ჰქონდა - დაერეოდა მხეცებს და სულ მუსრს ავლებდა.
იმ არემარის მხეცები ძალიან წუხდნენ, მაგრამ საშველი არ ჩანდა. ბოლოს,
მეტისმეტად რომ გაუჭირდათ, ერთად შეიკრიბნენ და ბჭობა გამართეს, - რა ვქნათ, რით
გადავურჩეთ ლომის თავგასულობასაო. ბევრი სჯა-ბაასის შემდეგ ასე გადაწყვიტეს:
დავუნიშნოთ ლომს სამუდამო სარჩო, ჩვენ თვითონვე მივართვათ და ვთხოვოთ, რომ
ჩამოგვეხსნას და ყოველდღე ნუღარ დაგვაწიოკებსო.
წავიდნენ და თავიანთი გადაწყვეტილება ლომს მოახსენეს. თან ისიც უთხრეს, თუ ასე
არ მოიქცევი, ავდგებით და სულ სხვა მხარეს გადავიხვეწებითო. ლომი დათანხმდა, მაგრამ
გააფრთხილა კი, - იცოდეთ, ერთი წუთითაც რომ დამიგვიანოთ საჭმლის მოტანა, დაგეცემით
და სულერთიანად ამოგჟლეტთო.
იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა. ერთ სახელმწიფოში ერთი უშიშარი
და ალალ-მართალი კაცი ცხოვრობდა. მუდამ სიალალმართლეზე იდგა და, თუ საქმე საქმეზე
მიდგებოდა, თავის სიმართლეს ხელმწიფესაც არ დაუთმობდა; ამის გამო ხელმწიფეს ძალიან
სძულდა და სულ კრიჭაში ედგა. ხომ იცით, რომ ხელმწიფეებს სიმართლისმოყვარული კაცი არ
მოსწონთ. ჰოდა, ეს ხელმწიფეც სულ იმის ცდაში იყო, როგორმე თავიდან მოეშორებინა.
სხვა რომ ვერაფერი მოუხერხა, ბოლოს ქვეყნის ღალატი დასწამა და ციხეში ჩასვა.
მართალი კაცი არც ციხეს დამორჩილდა, გამოანგრია კედელი და გაიქცა. გავიდა ტყეში,
იარა, იარა და ერთ უღრან ხევში გამოქვაბულში დაბინავდა. დაღლილ-დაქანცული
მხართეძოზე წამოწვა და დაეძინა.
უცბად რაღაც ხმაურმა გამოაღვიძა. კაცმა გაახილა თვალები და შემოსასვლელში ერთი
უზარმაზარი აღრენილი ლომი დაინახა. კაცი ჯერ შეკრთა, მერე გული გაიმაგრა, - ალბათ
ეს იყო ჩემი ბედისწერაო, - თქვა და ლომის დასახვედრად მოემზადა - ხანჯლის ტარი
ჩაბღუჯა და ფეხზე წამოდგა. მაგრამ ლომი არ შებრძოლებია. ნელ, კოჭლობით მიუახლოვდა,
... კითხვის გაგრძელება »
გზაზე ერთი ჭაბუკი მიდიოდა. მიადგა ღელეს, ზედ უნდა გადასულიყო და უცებ დაინახა,
რომ წყალს ვაშლი მოჰქონდა. დასწვდა, გაწმინდა და ჩაკბიჩა, მაგრამ მაშინვე შეკრთა:
ეს რა ჩავიდინე, ვაშლს პატრონი ეყოლება, მის უნებართვოდ არ შემერგებაო. აჰყვა ღელეს
და მიადგა ვაშლის ბაღს. მებარეც იქ იყო.
- ღელეში ერთი ვაშლი ვნახე. ამოვიღე, ჩავკბიჩე და მერეღა გამახსენდა, რომ ის
ჩემი არ იყო. ალბათ შენია, ერთი ლუკმა კი ჩამოვკბიჩე და შევჭამე, მაგრამ ამისთვის
ბოდიშს გიხდი, აჰა, წაიღეო, - უთხრა ჭაბუკმა მებაღეს.
მიუგო მებაღემ:
- თუ გინდა ეგ ვაშლი შეგერგოს, ან ორი წელი უნდა მემსახურო, ან ჩემი ქალიშვილი
ცოლად შეირთო. ისე იცოდე, ქალიშვილს არც თვალი აქვს, არც ხელი, არც ენა და არც
ყურიო.
ჭაბუკი დიდხანს ფიქრობდა, რა ეპასუხა მებაღისათვის. ბოლოს უთხრა:
- ორი წელი შენს სამსახურს მირჩევნია, შენი ქალიშვილი შევირთო. ეტყობა, იგი ჩემი
ბედიაო.
შემოხვდა დათვი და თან გაიყოლა. მალე მათ მშიერი მგელი შემოეყარათ.
- სად მიეშურებით? - იკითხა მან.
- ცა და ქვეყანა იქცევა და იქნება დავიმალოთო!
- მიამხანაგეთო!
წაიყოლიეს მგელიც. შემორფეთათ ირემი. იმასაც ასე უთხრეს და ისიც თან წაიყოლეს.
გზადაგზა აედევნენ: ჯიხვი, არჩვი, ჯეირანი და კურდღელი. წინ მელა მიუძღოდათ, ვითომც
დიდი მზრუნველი და ამხანაგების გადამრჩენი ყოფილიყო.
შეიხიზნენ ერთ გამოქვაბულში და დაიწყეს ერთად ცხოვრება უბედურების მოლოდინში.
- მოდი, ერთი სოფლობა ვქნათ, - მიმართა მელამ ამხანაგებს, - მე ბატონი, დათვი
ბატონი, მგელი ბატონი, ირემი ბატონი, ჯიხვი ბატონი, არჩვი ბატონი, კურდღელი რას
გვიკეთებს? ერთი ვიკითხოთ! - ეძგერნენ და ლუკმა-ლუკმა გაინაწილეს. ქონი ქვევრში
შეინახეს. მეორე დილას მეთაური მელა კიდევ ბჭობს:
მე ბატონი, დათვი ბატონი, მგელი ბატონი, ირემი ბატონი, ჯიხვი ბატონი,
არჩვი ბატონი, ჯეირანი რას გვიკეთებს? ერთი ვიკითხოთ! - ეძგერ
... კითხვის გაგრძელება »
იყო ერთი უქნარა, ხელს ვერ გაანძრევინებდი და გამდიდრებაზე კი ფიქრობდა.
ერთხელ ყური მოჰკრა, ამა და ამ სოფელში ცალთვალა ხალხი ცხოვრობსო და სიხარულით
ცას ეწია:
- ავშენდი და ეგ არი! წავალ, ერთ ცალთვალას ჩამოვიყვან, სოფელ-სოფელ ჩამოვატარებ
და ფულს გავაკეთებო.
ადგა და წავიდა. შევიდა თუ არა იმ სოფელში, ორი ცალთვალა შემოხვდა. ორთვალა კაცი
რომ დაინახეს, დიდად გაუკვირდათ, კარგა ხანს უტრიალეს და ათვალიერეს. მერე ერთმა
მეორეს უთხრა:
- ეს რა კაი ვინმე ჩაგვივარდა ხელთ, წავიყვანოთ, სოფელ-სოფელ ჩამოვატაროთ და
ფულს მოვაგროვებთ, - და უქნარა წინ გაიგდეს.
იყო და არა იყო, იყო ერთი ღორი, სახელად ღრუტუნა. ხუთი ჩაკირტებულ-ჩამრგვალებული
გოჭი ჰყავდა; ხუთივეს შესაფერი სახელი ერქვა: მშიანა, მცივანა, თბილანა, გვიანა და
მაგარა. დედაღორი თვითონაც ჭკვიანი იყო და გოჭებიც ჭკვიანები დაზარდა.
ღრუტუნა დღისით შვილებს ბუნაგში ტოვებდა, თვითონ საჭმლის საშოვნელად მინდორში
დადიოდა. თხრიდა ძირხვენას, მაჩიტასა და სხვა ბალახ-ბულახის ფესვებს, სადაც
საჩიჩქნი არაფერი იყო, არც მწვანე ბალახს იწუნებდა, ხოლო თუ ნაკარტოფილარს
წააწყდებოდა, პირდაპირ აღდგომის დილა გაუთენდებოდა - თხრიდა ღონიერი დინგით ფაფუკ
მიწას, ახრამუნებდა გემრიელ კარტოფილს და თან სულ ადამიანს ლოცავდა:
- რა კეთილია მშრომელი კაცი, თავისთვისაც სარჩოს იმარაგებს და საკბილოს არც
სხვისთვის იშურებს. რა მეშველებოდა, რომ ქვეყნად ყველა მძული და უქნარა იყოსო.
არც მწიფე რკოსა და თხილ-პანტა-მაჟალოს იწუნებდა, ერთი სიტყვით, მადა ძალიან
დიდი ჰქონდა და ძუძუე
... კითხვის გაგრძელება »
იყო
და არა იყო რა, იყო ერთი ავი და ბრაზიანი ლომი. როცა მოშივდებოდა, იმის მრისხანებას
საზღვარი აღარ ჰქონდა - დაერეოდა მხეცებს და სულ მუსრს ავლებდა.
