იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა უნდა ყოფილიყო, ერთ სოფელში ცხოვრობდა ღარიბი
ცოლ-ქმარი. ცხოვრობდაო, ვიტყვით, თორემ იმათ ყოფას რა ცხოვრება ეთქმოდა, საჭმელი
იმათ არ გააჩნდათ და სასმელი, ერთი სიტყვით, სულს იქით არაფერი აბადიაო, რომ იტყვიან,
სწორედ ისეთები იყვნენ.
ერთ დღეს მიკრიფ-მოკრიფეს და, როგორც იქნა, ერთი მოხარშვა ლობიო მოაგროვეს. ლობიო
კი შემოდგეს ცეცხლზე, მაგრამ მარილი ერთი მწიკვიც აღარ აღმოაჩნდათ, რომ შეჭამანდისათვის
ექნათ. ცოლმა უთხრა ქმარს:
წადი ქალაქში, წაიღე თუ რამე გროშები გაქვს, და იქნებ ერთი მუჭანახევარი მარილი
მაინც იყიდოო.
იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა, იყო ერთი ჩიტი-ჩიორა. გაზაფხული
რომ დადგა, სხვა ჩიტების მსგავსად, ჩიორამაც ერთი ხშირტოტიანი ხე მონახა და
მოხერხებულ ადგილას ბუდე ჩადგა. ჩაჯდა შიგ, სამი კვერცხი დადო და სამი კვირის თავზე
პატარა ჩიორები გამოჩეკა. როგორც ყველა დედა, ჩიორაც თავს ევლებოდა თავის შვილებს,
დაჰხაროდა, დასჭიკჭიკებდა, უზიდავდა პეპლებს, ბუზებს, ჭია-მატლებს, აჭმევდა და
ზრდიდა.
ერთ კვირაში ბარტყებს შიშველი ტანი ჭრელი და რბილი ბუმბულით შეემოსათ.
დედა-ჩიორა უფრო გახალისდა, მალე ფრთებიც წამოეზრდებათ ჩემს პაწიებს და ბედნიერად
დავაფრენო, ფიქრობდა გულში და ღმერთს მადლობას სწირავდა, რომ მისი შვილები უხიფათოდ
იზრდებოდნენ. მაგრამ სიხარული მალე მწუხარებად შეეცვალა: ერთმა წყეულმა მელამ ბუდეს
მიაგნო, ხის ძირას კუდზე დაყუნცდა და ჩიორას ასძახა:
იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა, იყო ერთი ობოლი ბიჭი. ბიჭი ძილში
შულ სიზმრებს ნახულობდა და ამის გამო სახელიც სიზმარა დაარქვეს. ბიჭს ერთი ღვთისგარეგანი
დედინაცვალი ჰყავდა და ყოველდღეს სცემდა და აწამებდა.
ერთხელ დედინაცვალმა მზეზე ხორბალი გაფინა გასაშრობად და გერიც გვერდით მოუსვა,
- უყურე, ქათმებმა არ აკენკონო, - სიზმარა ერთხანს თვალფხიზლად დარაჯობდა ხორბალს,
მაგრამ მალე ძილი მოერია და ჩაეძინა. დაესივნენ საფქვავს ქათმები და კენკვა დაუწყეს.
ამ დროს მოუსწრო დედინაცვალმა, სტაცა ხელი მძინარე ბიჭს და ცემა დაუწყო.
– რა ეშმაკმა დაგაძინა, შე სასიკვდილევ, ხორბალი დაღუპეს ქათმებმაო.
გაეღვიძა ბიჭს და დედინაცვალს შეეხვეწა:
– ნუ მცემ და სიზმარს გეტყვიო.
გაუშვა ხელი დედინაცვალმა და უთხრა:
– აბა, რა ნახე, ჩქარა მითხარიო.
ბიჭმა ნამძინარევი თვალები მოიფშვნიტა და უთხრა:
– სიზმარში ბაღდადს ვიყავი, ცალი ფეხი ბაღდადის თავს მედგა, ცალი – ბოლოს. ერთ
მხარეს მზე მეჯ
... კითხვის გაგრძელება »
ზღაპარ იყო, ზღაპარ იყო,
ღობეს ჩიტი მომკვდარიყო,
ჭერში შავდე, გამხმარიყო,
ჩამოვიღე – დამბალიყო.
დიდ ქვაბში არ ეტეოდა,
პატარაში ლაღე იყო,
ასმა კაცმა ვერ შეჭამა,
ერთი კაცის ლუკმა იყო.
იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა, ერთ სოფელში ერთი ალალ-მართალი
და გამრჯე კაცი ცხოვრობდა. ერთი ძროხა ჰყავდა და საბალახოდ უშვებდა. ძროხას იმ
არე-მარეში ყველა ნადირი იცნობდა და პატრონის შიშით ახლოს არცერთი არ ეკარებოდა.
კაცი არხეინად იჯდა შინ, თლიდა კომბლებს და ჭერში აწყობდა. ამიტომ ხალხიც სახელად
კომბლეს ეძახოდა.
ერთ წელიწადს ძროხა ბერწად დარჩა. კომბლემ იფიქრა, ამ ბერწ ძროხას რა უნდა გამოვრჩე,
მოდი, გავყიდი და სამაგიეროდ ცხვრებს ვიყიდი, სხვა თუ არაფერი, გაზაფხულზე მატყლს
მაინც გავპარსავო.
იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა, იყო შაშვი მგალობელი, ღმერთი ჩვენი
მწყალობელი, იყო ცხრა ძმა. ძმები ისეთი ღარიბები იყვნენ, რომ ხშირად ლუკმაპური
ენატრებოდათ.
ძალიან რომ გაუჭირდათ შიმშილ-სიტიტვლით, უმცროსმა ძმამ, რომელსაც მეტისმეტი ეშმაკობისათვის
ხუთკუნჭულას ეძახდნენ, ძმებს უთხრა, მოდი, წავიდეთ და ვისმე მოჯამაგირედ დავუდგეთ,
სხვა თუ არაფერი, იქნებ ლუკმაპური მაინც მაძღრად ვიშოვოთო. დაიჯერეს ძმებმა ხუთკუნჭულას
რჩევა, ჩაალაგეს ხურჯინებში თუ რამ ძველმანები ჰქონდათ შინ, გადაიკიდეს მხარზე
და გაუდგნენ გზას.
ბევრი იარეს თუ ცოტა, ბოლოს ერთ უცხო ქვეყანაში გავიდნენ. გზაზე ერთი დევი შემოხვდათ,
დევი მიესალმა ძმებს და ჰკითხა:
- რატომ აყრილხართ ასე დედაბუდიანად, ან სად მიდიხართო?
- სამუშაოს ვეძებთ, გვინდა მოჯამაგირედ ვისმე დავუდგეთ და თავი შევინახოთო.
იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა, იყო ერთი ქვრივი დედაკაცი, ქმარი
ადრევე მოუკვდა და სამი მცირეწლოვანი შვილი დარჩა – ორი ვაჟი და ერთი ქალი. ღარიბი
კაცის კვალობაზე ქალს პატარა მამულიც ჰქონდა, მაგრამ სიმარტოვის გამო ვეღარ ამუშავებდა.
ხოლო როცა შვილები წამოეზარდნენ, მათ უთხრა:
- სანამ პატარები იყავით, არაფერს გეუბნებოდით, ახლა კი დროა, თქვენს მამულს მიხედოთ
და უპატრონოთო.
შვილებმა არც კი იცოდნენ, თუ მამული ჰქონდათ, და დედას ჰკითხეს:
- სადა გვაქვს მამულიო?
დედამ ასწავლა, სადაც ჰქონდათ მამული, მაგრამ შვილებს ძალიან ეშორათ, - იმ სიშორეზე
სადილს ვინ მოგვიტანსო?
- ოღონდ თქვენ წადით და სადილს ყოველთვის თქვენი და ჩამოგიტანთო.
ძმებს ჭკუაში დაუჯდათ დედის ნათქვამი და მამულში წასასვლელად მოემზადნენ, დედამ
პირველწასვლისას ერთი კვირის სამყოფი საგზალი გაუმზადა, თან ბლომად ხახვი გაატანა
და დაარიგა:
- შვილებო, ეს ხახვი გაფცქვენით და ნაფცქვენი გზაზე დაყარეთ. თქვენი დ
... კითხვის გაგრძელება »
იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა, იყო ერთი ზარმაცი და მუქთამჭამელი
კაცი. ცისმარე დღე კერასთან იჯდა, ხელში ჩხირი ეჭირა და ნაცარს ქექავდა. სწორედ
ამიტომ ხალხმა ნაცარქექია შეარქვა.
ნაცარქექიას კარგი მეოჯახე ძმები ჰყავდა.
კაცო, სულ რომ ნაცარს უზიხარ, ან ჭამა არ გინდა, ან სმა, - ეუბნებოდნენ ყოველდღე,
- ადექი, გაისარჯე, იქეთ მიდექ, აქეთ მოდექ და ოჯახში რამე შემოიტანე, თორემ იცოდე,
ჩვენ შენი რჩენის თავი აღარა გვაქვს და სახლიდან გაგაგდებთო.
მაგრამ ნაცარქექია ძმების მუქარას ერთ ყურში რომ შეუშვებდა, მეორიდან გამოუშვებდა.
მობეზრდათ ძმებს მისი უსაქმურობა და ერთ მშვენიერ დღეს მართლაც გააგდეს სახლიდან.
ერთი ხბოს გუდა ნაცრით გაუტენეს და ზურგზე აჰკიდეს, ხელში ჩხირი მისცეს, ჩოხის
კალთაში საგზლად ჭყინტი ყველი გამოუხვიეს და გაისტუმრეს. თან გააფრთხილეს:
ბოდიში ძნელად თუ მოარჩენს მოგრეხილს კისერსა, - და არც მოტეხილი ფეხისთვის არის
უებარი წამალი.
დამალული ჭირი ძნელია, პირდაპირ მოსულს კიდევ როგორც იქნება შეეჭიდება კაცი...
დედაც კაცია, - გვეუბნება ჩვენი ენა, - და მამაცაო.
დიდი სიბრძნეა კაცისა ცნობა თავისა-თვისისა.
დროზე ნახმარი ფარიცა იგივე ხმალი არიო.
ერთი მაქვს - სჯობს ათას გქონდა-ს.
ერი, ერთის ღვაწლის დამდები, ერთს ისტორიულ უღელში ბმული, ერთად მებრძოლი ერთსა
და იმავე ჭირსა და ლხინში გამოტარებული - ერთსულოვნებით, ერთგულებით ძლიერია.
ვინც თვითონ მოიპოვებს სახელს, იგი ბევრით წინ არის იმაზე, ვისაც სახელი
მამა-პაპათაგან რჩენია და რგებია.
ვინც კაცად არ ვარგა, ის არც მამად ივარგებს, არც დედად და არც სხვად რადმე;
იმიტომ, რომ მამობა და დედობა ადამიანური მარტო შვილების გამრავლება და ძუძუს
წოვება არ არის.
ვინც ლაფში თავიდან ფეხებამდე ამოსვრილია, არ შეიძლება ისე შეეხოს სხვას, რომ
თავისი ლაფი იმასაც არ მოაცხოს.
იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა, იყო ერთი ზარმაცი და მუქთამჭამელი
კაცი. ცისმარე დღე კერასთან იჯდა, ხელში ჩხირი ეჭირა და ნაცარს ქექავდა. სწორედ
ამიტომ ხალხმა ნაცარქექია შეარქვა.