ცხოვრობდნენ ქვეყნად მეფე და დედოფალი. შვილი არ ჰყავდათ და ძლიერ განიცდიდნენ. სად არ დადიოდნენ მოსალოცად, რა სამკურნალო წყლებში არ განიბანებოდნენ, მაგრამ ამაოდ.

და აი,  როდესაც იმედი სრულიად გადაწურული ჰქონდათ, შეეძინათ ქალიშვილი.

ალბათ წარმოგიდგენიათ, რა დღეობას მოაწყობდნენ! მეფის პატარა ასულთან ყველა ფერია მოიწვიეს, რომლებიც კი ქვეყანაში მოიძებნებოდა. საქმე იმაშია, რომ იმხანად ფერიებს ერთი კარგი ჩვეულება ჰქონდათ - თავიანთ ნათლულებს სხვადასხვა ჯადოსნურ ნიჭებს ანათლავდნენ. ვინაიდან ფერია შვიდი აღმოჩნდა, მეფის ასულს მათგან არანაკლებ შვიდი სათნოება ან ღირსება უნდა მიეღო.

ფერიებსა და სხვა საპატიო სტუმრებს მეფის სასახლეში სადღესასწაულო სუფრა გაუშალეს.

ფერიებს სადილი საუცხოო ჭურჭლით მიართვეს და წინ თითო ოქროს ლანგარიც დაუდეს. ლანგრებზე საუკეთესოდ ნაკეთი ოქროს კოვზები, ჩანგლები და დანები ეწყო, რომლებიც ალმასებითა და ლალებით იყო მორთული.

და აი, როცა სტუმრები მაგიდას მიუსხდნენ, მოულოდნელად კარი გაიღო და დარბაზში მოხუცი ფერია შემოვიდა, რიგით მერვე, რომლის ნათლობაზე მოწვევაც დავიწყებოდათ. ცხადია, მოხუცი ფერია ძლიერ განაწყენდა. მეფე-დედოფალს ასეთი საქციელი უზრდელობაში ჩაუთვალა, თეფში და ლანგარი გვერდზე გასწია და კბილებში რაღაც მუქარა გამოსცრა.

ბედად, მის გვერდზე მჯდომმა ახალგაზრდა ფერიამ გაიგონა მისი ჩადუდღუნება. შეშინდა, მეფის პატარა ასულს მოხუცმა არაფერი ავნოსო და, როგორც კი სტუმრები წამოიშალნენ, მაშინვე საბავშვო ოთახს მიაშურა, საწოლის ქვეშ შეძვრა და დაიმალა. ახალგაზრდა ფერიამ იცოდა, რომ გამარჯვება მას რჩება, ვინც ბოლო სიტყვას ამბობს, ამიტომ სურდა, ბოლო სურვილი თავად ეთქვა.

სადილის შემდეგ ყველაზე საზეიმო წუთი დადგა - ფერიები საბავშვო ოთახში შევიდნენ და სათითაოდ დაანათლეს ნათლულს ნიჭები.

უფროსმა ფერიამ უსურვა: ამქვეყნად ყველაზე ლამაზი ყოფილიყავიო; მეორემ თბილი და კეთილი გულით დააჯილდოვა; მესამემ თქვა: მისი ყოველი მოძრაობა აღტაცებას გამოიწვევსო; მეოთხე დაპირდა: მეფის ასულს არაჩვეულებრივი ცეკვა ეცოდინებაო; მეხუთემ - ბულბულივით ტკბილად იმღერებსო; მეექვსემ დასძინა: ყველა საკრავზე ერთნაირად დაკვრა შეეძლებაო.

ბოლოს ჯერი მოხუც ფერიაზე მიდგა. ბებრუხანა ბავშვის საწოლთან დაიხარა და თავის კანტურით წაისისინა: მეფის ასული თითში თითისტარს იჩხვლეტს და მოკვდებაო.

ბოროტი ჯადოქრის საჩუქარმა ყველა შეაშფოთა. ცრემლს ვერავინ იკავებდა.

სწორედ ამ დროს სამალავიდან ახალგაზრდა ფერია გამოვიდა და ხმამაღლა თქვა:

- დამშვიდდით, მეფევ და დედოფალო! თქვენი ქალიშვილი არ მოკვდება. მართალია, მე ისეთი ძალა არა მაქვს, რომ ნათქვამი სრულიად გავაქარწყლო, მაგრამ შემიძლია მისი ხვედრი შევამსუბუქო. პრინცესა თითისტარს მართლაც იჩხვლეტს, მაგრამ არ მოკვდება, არამედ დაიძინებს ღრმა ძილით და იძინებს ზუსტად 100 წელიწადი, სანამ მშვენიერი უფლისწული არ გამოაღვიძებსო.

ამ დაპირებამ მეფე-დედოფალი ცოტათი დაამშვიდა. თუმცა მეფე მაინც შეეცადა, ქალიშვილი ბოროტი ფერიის ნაწინასწარმეტყველები უბედურებისაგან დაეცვა. იმ დღიდან ხელმწიფის საგანგებო ბრძანებით ყველა მის ქვეშევრდომს აეკრძალა ძაფის რთვა და სახლში სართავისა და თითისტარის შენახვა. ბრძანების დამრღვევს სიკვდილით დასჯა ელოდა.

გავიდა 15-16 წელიწადი. ერთხელ მეფე-დედოფალი ქალიშვილთან ერთად ერთ-ერთი რეზიდენციაში გაემგზავრა ქალაქგარეთ. მეფის ასულმა ძველი ციხე-სიმაგრის დათვალიერება მოისურვა. მან ყველა ოთახი მოიარა და ბოლოს ციხე-სიმაგრის კოშკის უკანასკნელ ოთახს მიადგა. იქ, ვიწრო სენაკში ერთი დედაბერი იჯდა და მშვიდად ძაფს ართავდა. როგორი გასაკვირიც არ უნდა იყოს, მას არასოდეს სმენოდა მეფის ბრძანების შესახებ.

- რას აკეთებთ, დეიდა? - ჰკითხა მეფის ასულმა, რომელსაც სართავი ცხოვრებაში არ ენახა.

- ძაფს ვართავ, შვილო, - უპასუხა მოხუცმა ისე, რომ არც კი იცოდა, თუ მეფის ასულს ელაპარაკებოდა.

- ოჰ, რა ლამაზია! - წამოიძახა მეფის ასულმა. - მომეცით რა, მეც ვსინჯავ, თქვენსავით კარგად თუ გამომივა...

მეფის ასულმა თითისტარს ხელი წაავლო და წესიერად არც მიკარებია, რომ ფერიის წინასწარმეტყველება ასრულდა: თითისტარი თითში იჩხვლიტა და, ღრმა ძილს მიცემული, ძირს დაეცა.

შეშინებულმა მოხუცმა ყვირილი მორთო. ხალხმა მოირბინა. რა არ იღონეს: მეფის ასულს პირზე წყალი ასხურეს, ლოყებზე ხელები უტყაპუნეს, ყვრიმალები სურნელოვანი ძმრით დაუზილეს, მაგრამ არაფერმა უშველა.

ეს ამბავი სასწრაფოდ ხელმწიფეს მოახსენეს. მეფე კოშკში ავიდა, ქალიშვილს დახედა და მიხვდა, რომ ასრულდა ის სამწუხარო წინასწარმეტყველება, რომელსაც ასე უფრთხოდნენ.

დამწუხრებულმა მეფემ ბრძანა, მეფის ასული სასახლის ყველაზე ლამაზ დარბაზში გადაეყვანათ და ოქრომკერდით ნაქარგ თეთრეულში ჩაეწვინათ.

მეფის ასული ენითუთქმელად ლამაზი იყო: ლოყები ვარდისფრად უღვიოდა, ტუჩები კი - ალუბლისფრად. და თუმცა თვალები მაგრად დაეხუჭა, ჩანდა, რომ სუნთქავდა.

ეს მართლაც ძილი იყო და არა სიკვდილი.

ხელმწიფემ ბრძანა: მეფის ასულს არავინ მიეკაროს, სანამ მისი გაღვიძების ჟამი არ დადგებაო.

ამ დროს კეთილი ფერია, რომელმაც ნათლული სიკვდილს გადაარჩინა, მეფის სასახლიდან ძალიან შორს იყო. მაგრამ უბედურების შესახებ უმალ შეიტყო, ჩაიცვა ჯადოსნური ჩექმები და მაშინვე გზას გაუდგა. ერთი საათიც არ გასულა, რომ მისი ცეცხლოვანი ეტლი ხელმწიფის სასახლესთან იდგა. მეფემ ფერიას ხელი გაუწოდა და ეტლიდან ჩამოსვლაში მიეშველა.

ფერიამ, შეძლებისდაგვარად, ანუგეშა მეფე-დედოფალი.

იგი ძალზე წინდახედული იყო და მაშინვე მიხვდა, რომ საბრალო მეფის ასული ძლიერ მოიწყენდა, როცა ასი წლის შემდეგ გაიღვიძებდა და ვერცერთ ნაცნობ სახეს ვერ დაინახავდა. ასე რომ არ მომხდარიყო, ფერიამ, აი, რა მოიმოქმედა:

თავისი ჯადოსნური ჯოხი სათითაოდ შეახო ყველას, ვინც სასახლეში იმყოფებოდა (გარდა მეფე-დედოფლისა). იქ კი თავი მოეყარათ დიდებულებს, სეფექალებს, აღმზრდელებს, მზარეულებს, ჯარისკაცებს, კარისკაცებს, მსახურებსა და ლაქიებს.

ფერია ჯოხით შეეხო სამეფო საჯინიბოში მოჭიხვინე ცხენებსა და მეჯინიბეებს, ცხენებს რომ კუდებს ვარცხნიდნენ, ეზოში დაბმულ უზარმაზარ ქოფაკებს და ასევე მეფის მძინარე ასულის ფეხებთან მოკალათებულ ცუგას, სახელად ჰუფის. ფერიის ჯადოსნური ჯოხის შეხებისას ყველას ღრმა ძილი ეუფლებოდა. მათ ზუსტად ასი წლით დაიძინეს და გაიღვიძებდნენ მხოლოდ მეფის ასულთან ერთად, რათა უწინდელივით მომსახურებოდნენ მას. მიიძინეს თვით წიწილებმა და თევზებმაც, ცეცხლზე რომ იწვებოდნენ, მიიძინა შამფურმა, რომელზეც ისინი წამოეცვათ, მიიძინა ცეცხლმაც, მათ რომ ბრაწავდა.

და ყოველივე ეს თვალის დახამხამებაში მოხდა. ფერიებმა იციან თავიანთი საქმე - ჯოხის ერთი მოქნევა და ყველაფერი მზადაა!

შემდეგ მეფე-დედოფალმა მძინარე შვილს აკოცეს, გამოემშვიდობნენ და დარბაზიდან ჩუმად გავიდნენ.

დედაქალაქში დაბრუნებულებმა ბრძანება გასცეს, მოჯადოებულ ციხე-სიმაგრეს არავინ მიეკაროსო. თუმცა ასეთი ბრძანება საჭირო არც იყო, რადგან სულ რაღაც თხუთმეტ წუთში ციხე-სიმაგრის ირგვლივ იმდენი დიდი თუ პატარა ხე და ეკალ-ბარდი ამოიზარდა და ერთმანეთში ისე გადაიხლართა, რომ ვერც ადამიანი და ვერც ცხოველი იქ ვერ შეაღწევდა. ციხე-სიმაგრის წვეროსღა თუ დაინახავდით შორიდან, ისიც იმ შემთხვევაში, თუ მთის თავზე მოექცეოდით.

ეს ყველაფერი ფერიამ იმისათვის გააკეთა, რომ ცნობისმოყვარეებს მეფის ასულის სიმყუდროვე არ დაერღვიათ.

გავიდა ასი წელიწადი. ამასობაში მრავალი მეფე-დედოფალი გამოიცვალა.

და აი, ერთ მშვენიერ დღეს, იმ ქვეყნის უფლისწული სანადიროდ წავიდა.

შორს, უღრანი ტყის გადაღმა, მან რომელიღაც ციხე-სიმაგრის წვერს მოჰკრა თვალი.

- ვისია ეს ციხე-სიმაგრე? - იკითხა მან. - ვინ ცხოვრობს იქ?

ყველა სხვადასხვას ეუბნებოდა. ერთნი ამბობდნენ, რომ ეს ძველი ნანგრევებია, სადაც მოჩვენებები ბუდობენ; სხვები ამტკიცებდნენ, მიგდებულ ციხე-სიმაგრეში მთელი იმ მხარის ჯადოქრები იკრიბებიანო. მაგრამ უმეტესობა ირწმუნებოდა, ციხე-სიმაგრე კაციჭამიას ეკუთვნის, რომელიც გზააბნეულ ბავშვებს იტაცებს და თავისთან მიჰყავს. კაციჭამიას კვალს ვერავინ აგნებს, რადგან მოჯადოებულ ტყეში გზა მხოლოდ მან იცისო.

უფლისწულმა აღარ იცოდა, ვისთვის დაეჯერებინა. სწორედ ამ დროს მასთან მოხუცი გლეხკაცი მივიდა, თავი მდაბლად დაუკრა და მოახსენა:

კეთილო უფლისწულო, ნახევარი საუკუნის წინ, როცა თქვენსავით ჯეელი ვიყავი, მამაჩემისაგან მესმა, რომ იმ ციხე-სიმაგრეში ღრმა ძილით სძინავს მზეთუნახავ მეფის ასულს და კიდევ ნახევარი საუკუნე იძინებს, სანამ მისი საქმრო, ვიღაც უფლისწული არ მივა და არ გააღვიძებსო.

წარმოიდგინეთ, რა დაემართებოდა უფლისწულს, ეს სიტყვები რომ მოისმინა. გული აუძგერდა. საუკუნო ძილისაგან მზეთუნახავის გამოღვიძება ჩემი ბედი ხომ არ არისო?

უფლისწულს ბევრი არ უფიქრია, ცხენი მაშინვე ძველი ციხე-სიმაგრისაკენ გააჭენა, საითაც სიყვარული იზიდავდა.

და აი, მის წინ მოჯადოებული ტყე აღიმართა. უფლისწული ცხენიდან ჩამოხტა. მოულოდნელად მაღალმა ხეებმა და ეკალ-ბარდებმა გაიწ-გამოიწიეს და უფლისწულს გზა მისცეს. ასე მიდიოდა უფლისწული გრძელ ხეივანში სრულიად მარტო, რადგან მის უკან ხეები და ეკალ-ბარდები ისევ ერთმანეთში გადაიხლართნენ და უფლისწულის მხლებლებს გზა ჩაუკეტეს.

ასეთი სახილველი ნებისმიერს შეაშინებდა, მაგრამ უფლისწული ახალგაზრდა იყო, თანაც შეყვარებული. ეს კი საკმარისია შიშის დასაძლევად.

კიდევ ასი ნაბიჯი და უფლისწული ციხე-სიმაგრის ეზოში აღმოჩნდა, იქაურობას თვალი მიმოავლო და ძარღვებში სისხლი გაეყინა: მის ირგვლივ იწვნენ, ისხდნენ, იდგნენ, კედელს მიყრდნობოდნენ ძველებურ სამოსში გამოწყობილი უცნობი ადამიანები. ყველანი მიცვალებულებივით გაქვავებულნიყვნენ. მაგრამ, როცა კარისკაცების ვარდისფერ სახეებს დააცქერდა, მიხვდა, რომ მკვდრები არ იყვნენ, მხოლოდ ეძინათ. ხელში ღვინით სავსე ჭიქები ეჭირათ. აშკარა იყო, მოულოდნელმა ძილმა მაშინ მოიცვათ, როცა ჭიქების გამოცლას აპირებდნენ.

უფლისწულმა დიდი, მარმარილოს ფილებით მოკირწყლული ეზო გაიარა, კიბეზე ავიდა და სასახლის სადარაჯოში შევიდა. ჯარისკაცები რიგზე ჩამწკრივებულიყვნენ, ზურგზე თოფები მოეგდოთ და ხვრინავდნენ.

უფლისწულმა უამრავ ლამაზად ჩაცმულ-დახურულ ქალბატონსა და მოხდენილ კავალერს ჩაუარა. ამათაც ყველას ეძინათ: ვის დამდგარს ჩასძინებოდა, ვის - დამჯდარს.

ბოლოს, ერთ დარბაზში შევიდა. დარბაზის ჭერი და კედლები ოქროთი მოევარაყებინათ. შევიდა და გაშეშდა.

საწოლზე იწვა მზეთუნახავი მეფის ასული, 15-16 წლისა (თუ იმ ას წელიწადს არ ჩავთვლით, რომლის განმავლობაშიც მას ღრმად ეძინა). მზეთუნახავი ისე თვალისმომჭრელად ლამაზი იყო, რომ მასთან შედარებით ოქროც კი მრუმე და უფერული ჩანდა. აღტაცებული უფლისწული მეფის ასულს მიუახლოვდა და მის წინ მუხლებზე დაეშვა.

სწორედ იმ დროს ამოიწურა ფერიისაგან განსაზღვრული ასი წელიწადი.

მეფის ასულმა გამოიღვიძა, თვალები გაახილა და უფლისწულს მიაცქერდა.

- აჰ, ეს თქვენა ხართ, უფლისწულო? როგორც იქნა, მოხვედით! დიდხანს კი მალოდინეთ! - თქვა მეფის ასულმა.

სიტყვის დამთავრება ვერ მოასწრო, რომ ირგვლივ ყველაფერი გამოცოცხლდა.

პირველად მეფის ასულის ფერხთით მოკალათებული ცუგოს, ჰუფის, ხმა გაისმა, რომელიც უცნობ უფლისწულს უყეფდა, მას ეზოდან მცველი ქოფაკების უხეში ხმები გამოეპასუხა.

საჯინიბოში ცხენებმა დაიჭიხვინეს, სახურავზე მტრედები აღუღუნდნენ, ღუმელში ცეცხლი აინთო და ასი წლის წინ შეწყვეტილი სადილის მზადება განაგრძო - წიწილები და თევზები ერთ წამში დაბრაწა.

მსახურთუხუცესის ზედამხედველობით სარკეებიან სასადილო დარბაზში მსახურები უკვე სუფრას შლიდნენ. ქალბატონები სადილის მოლოდინში კაბებს ისწორებდნენ და გამოძინებულ კავალრებს უღიმოდნენ.

სასახლის სადარაჯოში ჯარისკაცები ჩვეულ საქმიანობას მიუბრუნდნენ - თოფები შემართეს და დაჭექეს.

სასახლის კარიბჭესთან კარისკაცებმა ღვინო გამოცალეს და ჭიქები საუცხოო ღვინით შეავსეს, რომელიც ასი წლის შემდეგ დაძველებულიყო და უფრო გემრიელი გამხდარიყო.

მთელი ციხე-სიმაგრე გამოცოცხლდა და ახმაურდა.

უფლისწულსა და მზეთუნახავს კი არაფერი ესმოდათ. ერთმანეთს შეჰყურებდნენ და ცქერით ვერ ძღებოდნენ. მეფის ასულს სულ გადაავიწყდა, რომ მთელი საუკუნე არაფერი უჭამია, არც უფლისწულს გახსენებია, რომ დილის მერე პირში არაფერი ჩაუდევს. მთელი ოთხი საათი მუსაიფში გაატარეს, და მაინც, სათქმელის ნახევარიც ვერ უთხრეს ერთმანეთს.

მაგრამ სხვები ხომ შეყვარებულები არ იყვნენ, ამიტომ შიმშილით კვდებოდნენ. ბოლოს უფროსმა სეფექალმა ვეღარ მოთმინა და მეფის ასულს მოახსენა, სადილი მზად არისო.

უფლისწულმა საცოლეს ხელი გაუწოდა და სასადილო დარბაზისაკენ წაუძღვა.

მეფის ასულს საუცხოოდ ეცვა და კმაყოფილი შესცქეროდა საკუთარ თავს სარკეებში. შეყვარებულ უფლისწულს, რა თქმა უნდა, არც უფიქრია ეთქვა, რომ ასეთი კაბები, სულ ცოტა, ასი წლის წინ გავიდა მოდიდან, რომ ასეთ სახელოებსა და საყელოებს მისი დიდი ბებიების დროიდან აღარავინ ატარებდა.

ანდა რა მნიშვნელობა ჰქონდა? - მეფის ასული ძველმოდურ კაბაშიც კი ყველას სჯობდა.

სიძე-დედოფალი მაგიდას მიუსხდა. ცნობილი კავალრები ძველებური სუფრის ნაირნაირ კერძებს სთავაზობდნენ, ვიოლინოები კი მათთვის გასული საუკუნის ლამაზ, მივიწყებულ მელოდიებს უკრავდნენ.

კარის პოეტმა იქვე ახალი, თუმცა ცოტათი ძველმოდური სიმღერა შეთხზა მზეთუნახავ მეფის ასულზე, რომელსაც ასი წელიწადი ეძინა მოჯადოებულ ტყეში. სიმღერა ყველას ძალიან მოეწონა; და მას შემდეგ დიდი თუ პატარა, მეფე თუ გლეხკაცი, მღეროდა მას. ის კი, ვისაც სიმღერა არ შეეძლო, მზეთუნახავის ამბავს ზღაპრად ყვებოდა, ერთი მეორეს უამბობდა, მეორე მესამეს და ასე მოვიდა ბოლოს ჩვენამდეც, ძვირფასო პატარებო.